چاقی با افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی – عروقی، دیابت نوع 2، اختلالات عضلات اسکلتی (خصوصا استئوآرتریت) و انواع خاصی از سرطان ها (سینه، کولون ورحم)، یک تهدید جدی برای سلامتی انسان است. در گزارش سازمان بهداشت جهانی آمده که در سال 2005 حدود 1.6 بیلیون نفر در سراسر جهان اضافه وزن داشتند، حداقل 400 میلیون نفر از آنها چاق محسوب میشوند و نیزحداقل 20 میلیون نفر از آنها اطفال زیر 5 سال بودند. این سازمان پیش بینی میکند که در سال 2015 حدود 2.3 بیلیون بزرگسال اضافه وزن و 700 میلیون نفر از آنها چاق خواهند بود.
دلیل عمده اضافه وزن عدم تعادل بین انرژی های کسب شده و مصرف شده میباشد. سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده که رژیم غذائی کل جهان به سوی غذای چرب و شیرین پر انرژی با کمترین محتوا از ویتامین ها و مواد معدنی شیفت پیدا کرده است. البته بطور همزمان میل به کاهش حرکات فیزیکی بدلیل ماهیت غیر متحرک بسیاری از شغل های امروزی باعث تشدید این حالت شده است.
در بسیاری از رژیم های غذائی، منبع اصلی تامین انرژی کربوهیدرات ها هستند. کربوهیدرات ها در حقیقت آلدئیدها، کتون ها، الکل ها و اسیدهای پلی هیدروکسیلی هستند که بصورت واحدهای ساده (منوساکارید) یا پیچیده (پلی ساکارید) وجود دارند. تمامی کربوهیدرات ها بایستی به واحدهای ساده منوساکاریدی تبدیل شوند تا قابل جذب از دستگاه گوارش باشند. عمل شکسته شدن کربوهیدرات ها در دستگاه گوارش عمدتا توسط دو آنزیم آلفاآمیلاز و آلفاگلوکوزیداز انجام میشود.
شاخص گلیسمی یا همان شاخص قند خون (GI) با محاسبه سطح زیر منحنی قند خون، پس از مصرف مواد غذایی مشخص (گلوکز یا نان گندم) تعریف میشود. این شاخص میزان تاثیر کربوهیدرات های مصرف شده روی سطح قندخون را نشان میدهد. فاکتورهای موثر روی این شاخص عبارتند از: نوع ترکیب کربوهیدرات و چربی و پروتئین غذای مصرف شده، اسیدیته غذا و نیز وجود یا عدم وجود فیبر در آن است. خرما، نان گندم و سیب زمینی پخته شده دارای شاخص گلیسمی بالا (بیشتر از 70) و سبزیجات، ماکارونی غنی شده از پروتئین دارای شاخص گلیسمی پائین (کمتر از 55)هستند.
هضم کربوهیدرات ها از دهان و توسط آنزیم آمیلاز بزاقی (ترشح شده از غدد بزاقی) شروع میشود. این آنزیم فقط 5% کربوهیدرات های غذا را به واحدهای قندی ساده میشکند. محیط اسیدی معده باعث تخریب آمیلاز و در نتیجه توقف عمل هضم کربوهیدرات ها میشود. در محیط قلیائی روده، آمیلاز ترشح شده از پانکراس عمل هضم و شکستن کربوهیدرات ها را ادامه میدهد.
گیاهان ترکیبات مهارکننده آنزیم آلفاآمیلاز انسانی را میسازند: برای تقویت سیسم دفاعی خود در مقابل حمله کنندگان. این ترکیبات ماهیت پلی فنلی و گلیکوپروتئینی دارند. به عنوان مثال، آنتوسیانین ها در تمشک و الاژی تانن ها در توت فرنگی به ترتیب باعث مهار آلفا گلوکوزیداز و آلفا آمیلاز میشوند.
اثر مهارکنندگی فعالیت آنزیم های آلفاآمیلاز و آلفاگلوکوزیداز و نیز به تاخیر انداختن هضم نشاسته برای ترکیبات موجود در برگ های چای سبز و سیاه (کاتشین ها و تئافلاوین ها) در مدل آزمایشگاهی ثابت شده است. مهارکننده های آلفاآمیلاز همچنین در دانه غلات (گندم و برنج) وجود دارند. امروزه حجم زیادی از تحقیقات بر روی گلیکوپروتئین های موجود در دانه لوبیا (Phaseolus vulgaris) متمرکز شده است. این گلیکوپروتئین ها با ممانعت کامل اتصال نشاسته به آنزیم آلفاآمیلاز باعث توقف هضم آن میشوند. بهینه pH برای اثر مهارکنندگی این آنزیم (4.5-5.5) و بهینه دما 22 تا 37 درجه سانتیگراد است. مهارکننده در دمای صفردرجه و نیز با جوشاندن برای 10 دقیقه کاملا غیر فعال میشود.
در یک مطالعه تصادفی، دوسو کور و همراه با کنترل، 60 داوطلب چاقی که حداقل در شش ماه گذشته وزن ثابتی داشتند به دوگروه یکنواخت از نظر سن و جنس و وزن بدن تقسیم شدند. گروه آزمون قرص عصاره دانه Phaseolus vulgaris و گروه پلاسبو (قرص بدون عصاره گیاهی)، روزانه یک قرص همراه با غذای غنی از کربوهیدرات برای 30 روز متوالی دریافت کردند.
نتایج این تحقیق نشان داد که مصرف عصاره گیاه Phaseolus vulgaris همراه با غذای غنی از کربوهیدرات ( 2000-2200 کالری) برای 30 روز در مقایسه با کنترل باعث کاهش معنی دار چربی بدن با حفظ حداقل وزن بدن (lean body mass) گردید. این تحقیق اینگونه نتیجه گرفت که عصاره دانه Phaseolus vulgaris در کاهش وزن بدن کاملا موثر بوده و هیچگونه عارضه جانبی نداشته است.